Sıfatlar (Önadlar) ve Zarflar

Sıfatlar (Önadlar) ve Zarflar
SIFATLAR
Sıfat, Nedir?
İsimleri niteleyen sözcüklere sıfat denir. Sıfatlar, "niteleme" ve "belirtme" sıfatları olarak ikiye ayrılır.

A. Niteleme Sıfatları
Kendinden sonra gelen ismin rengini, kokusunu, biçimini gösteren sıfatlara "niteleme sıfatı" denir. Niteleme sıfatlarını cümlede "nasıl?" sorusunu sorarak buluruz.

Örneğin; nasıl adam? İYİ adam. Nasıl kalem? UZUN kalem. Nasıl kız? GÜZEL kız. Nasıl çocuk? YAKIŞIKLI çocuk, BEYAZ gül.

Örnek: GİZLİ ilimler sitesi.

İpucu: En sık yapılan yanlış, sıfatlarla zarfların karıştırılmasıdır. Sıfatlar, kendilerinden sonra gelen bir ismi nitelerken, zarflar ise kendilerinden sonra gelen eylemi ve eylemin nasıl yapıldığını niteler.

Örneklerle açıklayalım.

"Çok güzel saçların var." Niteleme sıfatıdır. Çünkü nitelenen şey, eylem ya da bir fill, iş, oluş değil bir isim; yani SAÇLAR..

"Çok güzel yazıyorsun." Zarf'tır. Çünkü nitelenen şey, bir isim değil de bir eylem; yani YAZMAK:

B. Belirtme Sıfatları
1. İşaret sıfatları: Nesneleri göstererek belirten sıfatlardır. Örn; bu, şu, o. İşaret sıfatlarını cümlede "hangi?" sorusuyla buluruz.

Örnekler;

Bu akşam TV'de Kurtlar Vadisi var. (Hangi akşam? Bu akşam.)

Şu çocuk neden sana bakıyor? (Hangi çocuk? Şu çocuk.)

Ben, o insandan böyl birşey beklemem. (Hangi insan? O insan.)

Uyarı: İşaret sıfatları, işaret zamirleriyle karıştırılmamalıdır. İşaret sıfatı, kendinden sonra gelen bir ismi nitelerken; işaret zamiri, cümledeki bir ismi değil cümlede bahsedilen ama isim olarak geçmeyen bir varlığı ya da kişiyi belirtir.

Örnek:

Bu çocuk seni dövdü mü? (işaret sıfatı)

Seni döven çocuk bu mu? (İşaret zamiri)

Şu an, elimden geleni yapıyorum. (işaret sıfatı)

Şu, seninki değil mi? (İşaret zamiri)

2. Soru Sıfatları: İsimleri soru yönünden belirten sıfatlardır.

Örneğin:

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış şaşarım.

Filmin başlamasına kaç saat var Abla?

Nasıl bir işe bulaştın sen yine?

3. Belgisiz Sıfatlar: Bir nesneyi ona kesinlik kazandırmadan belirten sıfatlardır.

Örneğin;

Bütün çabam, seni mutlu edebilmek için.

Başka bir zaman konuşalım, olur mu?

Bazı geceler, kendimi çok yalnız hissediyorum.

Kimi insanlar vardır ki kadir kıymet bilirler; ama kıymetleri bilinmez. Kimi insanlar da vardır ki kıymetleri bilinir, ama kadir kıymet bilmez.

4. Sayı Sıfatları: Bir nesnenin sayısını belirten sıfatlara sayı sıfatı denir. Bir cümledeki sayı sıfatlarını bulmak için, kaç, kaçıncı, kaçar soruları sorulur.

Örneğin;

Bir çivi, bir nalı; bir nal, bir atı, bir at, bir süvariyi, bir süvari, bir orduyu; bir ordu, bir savaşı, bir savaş, bir milleti kurtarır.

(Kaç çivi? Bir çivi. Kaç nal? Bir nal. Kaç at? Bir at. Kaç süvari? Bir süvari. Kaç ordu? Bir ordu. Kaç savaş? Bir savaş. Kaç millet? Bir millet.)

İki kişinin bildiği, sır değildir.

(Kaç kişi? İki kişi.)

Kendimize ikişer tane dondurma ısmarladık.

O, üçüncü sınıfa gidiyordu bense ikinci sınıfa.

ADLAŞMIŞ SIFATLAR: Niteleme sıfatlarının önündeki isim düşerse adlaşır buna da adlaşmış sıfat denir.

Kötü insanlar, yaptıklarının cezasını çekmeye mahkumdur.

Kötüler, yaptıklarının cezasını çekmeye mahkumdur.

PEKİŞTİRME SIFATLARI: Sıfat olan kelimenin ilk sesli harfine kadar olan kısım alınır.Bu kısım m,p,r,s seslerinden uygun olanı pekiştirilir.
Elde edilen bu kısım sıfatın başına getirilir.

Sıcak bir tebessüm var yüzünde ==> Sımsıcak bir tebessüm var yüzünde.

Siyah gözlerin ==> Simsiyah gözlerin.

Mavi deniz ==> Masmavi deniz.

Kırmızı yanak ==> Kıpkırmızı yanak.

Zarflar
Eylemlerin, eylemimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden olan kelimelerin anlamlarını türlü yönlerden (yer-yön, zaman, durum, miktar, soru) etkileyen; onları belirten, dereceleyen sözcüklere zarf denir.

Zarfların Özellikleri
Tek başlarına iken sıfatlar gibi isimden başka bir şey değildir. Zarf oldukları ancak cümlede belli olur.

Cümlede genellikle zarf tümleci olarak kullanılır.

Çekimsiz kelimelerdir. İsim çekim eki (hâl, iyelik, çoğul ekleri vb.) almazlar. Ama isim olarak kullanılabilenler bu görevde iken bu ekleri alabilirler.

Zarfların birçoğu sıfat ya da isim olarak da kullanılabildiği için sıfatların ve zarfların tanımı ve özellikleri iyi bilinerek bu fark ortaya konmalıdır. Sıfat isimden önce gelerek onu niteler veya belirtir. Ama zarf isimden önce gelmez.

Örnekler

B Bugün çok yürüdüm. (eylemden önce) Nicelik zarfı

B Buraya yarın gelecekler. (eylemden önce) Zaman zarfı

İki eski dost akşama kadar sohbet etti. (eylemden önce) Zaman zarfı ("kadar" edattır)

Yarın da bayağı çok yürüyeceğiz (zarftan önce, eylemden önce) nicelik zarfı

En güzel sen konuştun. (zarftan önce, eylemden önce) Durum zarfı

En doğru kararı vermeliyiz. (sıfattan önce) Üstünlük zarfı

Çok hararetli tartışmalar oldu. (sıfattan önce) Nicelik zarfı

Dün hava daha soğuktu. (adlaşmış sıfattan önce)

Mevsimlerin en güzeli ilkbahardır. (adlaşmış sıfattan önce)

Dargın durarak bir şey kazanamazsın. (eylemimsiden önce)

Peki sıfatlarla zarflar nasıl ayırt edilir? Başta söylediğimiz gibi; sıfatlar bir ismi; zarfsa eylemi yani cümlenin yüklemini, işin nasıl yapıldığını, işin oluş biçimini niteler. niteler.

Örneklersek;

Çok hızlı bir analiz yaptı. Sıfat. Çünkü nitelediği şey, bir eylem, iş oluş değil bir isim. Analiz. Nasıl bir analiz? Hızlı bir analiz...

Araba hızla üzerimize geliyordu. Zarf. Çünkü nitelediği şey cümlenin yüklemi, yani gelmek. Nasıl ... geliyordu? Hızla ... geliyordu.